Berat to przeurocze, przeklimatyczne i przecudowne miasteczko, nic więc dziwnego, że zostało wpisane na listę UNESCO. W Beracie byliśmy wielokrotnie i za każdym razem odkrywaliśmy go na nowo.
Z premedytacją gubiliśmy się w plątaninie uliczek dzielnicy Mangalem. Przy wtórze przekleństw wspinaliśmy się do zamku, w nagrodę serwując wysuszonym sapaniem gardłom zimną, chmielową kąpiel w towarzystwie średniowiecznych murów. Podczas pogawędki z opiekunem meczetu odkryliśmy w sobie znajomość wszystkich języków świata. Leniwe wieczory spędziliśmy na naszym balkonie, licząc okna, by sprawdzić, czy faktycznie jest ich tysiąc. No i oczywiście nie zabrakło tego, co Pluskoty lubią w podróży najbardziej, czyli bezwstydnego rozpieszczania żołądków lokalnymi przysmakami.
Wniosek nasuwa się sam: Beratu nie powinno się odhaczać, Beratem powinno się rozkoszować.
Legenda
Dwóch olbrzymów zakochanych w jednej kobiecie – to musiało skończyć się naparzaniem. Ciosy były tak silne, że za każdym zadanym razem oblubieńcy zapadali się głębiej pod ziemię. Zginęli od ciężkich ran, które wzajemnie sobie zadali. To, co po nich pozostało, to dwie góry: Tomor i Shpiragut, wznoszące się po obu stronach Beratu, a rzeka łez, którą po dziś dzień wypłakuje niewiasta, nosi nazwę Osumit.
Psst! Klikając w koordynaty zostaniesz przekierowany do Google Maps 🙂
Historia Beratu
W III w. p.n.e. Ilirowie zbudowali w wąskiej przełęczy twierdzę obronną znaną w starożytności pod nazwą Antipatre. W 440 r. miasto dostało się w ręce cesarza bizantyjskiego Theodosiusu, który był nim tak oczarowany, że zmienił mu nazwę na Pulcheriopolis – czyli Piękne Miasto. W IX w. zostało zdobyte przez Bułgarów, którzy zmienili nazwę na Beligrad (Białe Miasto). I tak parę przejęzyczeń później namawiam Cię na wizytę w mieście Berat.
ProTip
Najlepsza rada, jaką mogę Ci dać, to: na zwiedzanie miasta załóż wygodne buty! W Beracie wszędzie jest stromo, brukowane uliczki bywają śliskie, a Twój krokomierz po całym dniu na pewno będzie zaskoczony niebywałym wynikiem.
Berat: Stare miasto
Osmańskie domy z kasztanowymi dachami wspinają się po wzgórzach i walczą ze sobą o kawałek bezcennego widoku na Berat. Patrząc na nie, masz wrażenie, jakby siedziały sobie wzajemnie na dachach. Dlatego Berat nazywany był „miastem okien nad oknami”, a że PR-owo lepiej sprzedawało się określenie „miasto tysiąca okien”, to już tak zostało.
Rzeka Osumi podzieliła Berat nierówno i niesprawiedliwie na dwie dzielnice: Mangalem i Goricę. Mangalem to ta ładniejsza i bardziej towarzyska siostra, Gorica jest cichsza i spokojniejsza, nie tak oszałamiająca jak Mangalem, ale wciąż ma w sobie to „coś”. To, co je łączy, to dwa mosty – XVIII-wieczny kamienny most Gorica i nowy wiszący most (Ura e Varur), z których możesz bezwstydnie gapić się na dwie siostry.
W minionych stuleciach Mangalem było dzielnicą osmańską lub muzułmańską, a chrześcijanie mieszkali po drugiej stronie rzeki, w Goricy, czego efektem jest ciekawy religijny mix kościołów, meczetów i cerkwi.
Żeby nie było, że jestem gołosłowna, to w Mangalem znajdziesz:
- Meczet Kawalerów (Xhamia e Beqarëve; 40°42’16.7″N 19°57’00.2″E), który służył jako miejsce zarówno kultu, jak i spotkań nieżonatych mężczyzn.
- Katedrę Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny (Katedralja Fjetja e Shën Mërisë; 40°42’32.4″N 19°56’43.0″E) z ładnym ikonostasem.
- Cerkiew św. Mikołaja (Kisha e Shën Kollit; 40°42’32.2″N 19°56’40.0″E) – niepozorna z zewnątrz nadrabia wnętrzem z freskami Onufrego Cypriotiego.
- Meczet Królewski (Xhamia e Sulltanit; 40°42’20.3″N 19°57’07.7″E) z niezwykle zdobionym sufitem.
- Klasztor bektaszytów (Teqeja e Helvetive; 40°42’21.6″N 19°57’08.5″E) z intrygującym wnętrzem.
- Meczet Ołowiany (Xhamia e Plumbit; 40°42’16.4″N 19°57’19.5″E), którego nazwa wzięła się od materiału(zgadnij jakiego) użytego do budowy kopuły.
- Cerkiew Świętego Michała Archanioła (Kisha e Shën Mëhillit; 40°42’17.4″N 19°56’47.9″E) z fenomenalnym widokiem na Goricę (stroma i nierówna droga do kościółka zaczyna się tutaj: 40°42’16.1”N 19°56’53.2”E).
Natomiast w Goricy możesz zajrzeć do:
- Kościoła św. Tomasza (40°42’10.7″N 19°56’59.2″E) z dobrze zachowaną dzwonnicą i ładnym widokiem.
- Cerkwi św. Spirydona (Kisha e Shën Spiridonit; 40°42’08.4″N 19°56’48.5″E) z uroczym krużgankiem i niebanalnymi kolumnami w środku.
Nieźle, co?
Faktyczne godziny otwarcia świątyń bardzo często rozmijają się z teoretycznym harmonogramem. W zamian za zwiedzanie możesz zostać poproszony przez opiekuna o zostawienie kilku euro datku na utrzymanie świątyni.
Widok na Mangalem
Lubiącym się zmęczyć polecam szlak z Goricy, który dla wytrwałych przygotował na końcu nagrodę w postaci pysznego widoku na białe domy Mangalemi górujący nad nimi zamek Berat widoczny na tle odległych szczytów.
Szlak zaczyna się tutaj: 40°42’07.0″N 19°56’43.8″E. Jest stromo, jest męcząco, ale warto.
Szczyt: 40°41’58.8″N 19°56’56.3″E.
Zamek Berat (Kalaja e Beratit)
Lokalizacja: 40°42’37.1″N 19°56’44.3″E
Otwarte
wtorek–sobota: 9:00–18:00
niedziela: 10:00–14:00
poniedziałek: nieczynne
Bilet: 500 leków
Twierdza to taki przyczajony tygrys, ukryty smok. Nie jest to zwykła, nudna, opuszczona ruina, która wymaga wyobraźni braci Grimm (obu), by być w stanie wyimaginować sobie, jak wyglądała tu ludzka egzystencja. Życie dzieje się tu i teraz. Część starusieńkich budynków nadal jest zamieszkana, a cześć zamieniona w klimatyczne pensjonaty, restauracje i sklepy z pamiątkami. W przydomowych ogródkach drzewa uginają się pod ciężarem owoców, dzieci odbiją piłkę o średniowieczne mury, a w krętych uliczkach kwitnie handel obrusami i chustami.
Całymi godzinami możesz się gubić w labiryncie tego żywego muzeum i przy okazji odkrywać zamkowe atrakcje:
- Odnajdź pozostałości starego akropolu (40°42’28.6″N 19°56’42.3″E), podziemną cysternę na wodę (40°42’26.3″N 19°56’44.1″E) i wielką kamienną głowę Konstantyna Wielkiego patrzącą nieobecnym wzrokiem w dal (40°42’33.1″N 19°56’39.6″E).
- Zrób sobie przystanki w Cerkwi Najświętszej Marii Panny z Blacherne (Kisha e Shën Mër iVllahernës; 40°42’32.7″N 19°56’40.0″E) z oryginalnymi freskami i w katedrze Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny (Katedralja Fjetja e Shën Mërisë), w której mieści się muzeum ikon Onufrego. W częściowo odrestaurowanej świątyni schronienie znalazła kolekcja ponad 200 ikon i artefaktów ocalonych z ruin okolicznych kościołów. Muzeum jest zamknięte w poniedziałek, a w środku nie można robić zdjęć. Opisy eksponatów są raczej skąpe, więc jeżeli chcesz się dowiedzieć więcej, to wypożycz audioprzewodnik.
- Godziny otwarcia: wtorek–sobota: 9:00–18:00, niedziela: 10:00–14:00, poniedziałek: zamknięte.
Cena biletu: 500 lek.
- Zachwyć się widokami roztaczającymi się z murów zamku i przyznaj mi rację, że najbardziej spektakularną panoramę serwuje taras widokowym na starej wieży (40°42’19.9″N 19°56’51.1″E).
ProTip2
Lokalizacja: 40°42’30.7″N 19°56’48.4″E
Zamkowe mury to idealna miejscówka na podziwianie zachodów słońca. A jeżeli chcesz połączyć przyjemne wrażenia wzrokowe ze smakowymi, to przybądź odpowiednio wcześnie do restauracji Te Zalua i zajmij najlepszy stolik z widokiem na okolicę.
Jak tu dotrzeć?
Do zamku, strategicznie usytuowanego na szczycie dumnie panującego nad miastem wzgórza (187 m n.p.m.), wiodą dwie trasy:
- cywilizowana droga dostępna dla każdego śmiertelnika przemieszczającego się za pomocą nóg. W sezonie przy głównej bramie pobierana jest opłata w wysokości 1 euro;
- darmowa ścieżka (40°42’30.4″N 19°56’55.5″E) po stromych rozsypujących się schodach, prowadząca przez zarośla, w których lokalny żul właśnie oddaje urynę. Przeskakując przez mur, nic nie musisz płacić i jesteś całe 4 zł 32 gr (kurs euro z dnia 15.12.2023) do przodu! Życie sobie ułożysz, dzieci na studia wyślesz…
Możesz również dojechać tu samochodem BARDZO stromą drogą od strony Mangalem albo znacznie mniej szaloną ulicą zaczynającą się niedaleko campingu The Castle of Berat (40°43’12.1″N 19°56’58.2″E). Samochód pozostaw na jednym z małych parkingów tuż przed wejściem do zamku (40°42’39.9″N 19°56’46.4″E). W sezonie im później przyjedziesz, tym mniejsza szansa, że znajdziesz miejsce.
Na terenie zamku jest kilka pensjonatów, w których możesz spędzić przyjemną noc.
Berat: Muzea
Muzeum Etnograficzne (Muzeu Kombëtar Etnografik i Beratit)
Lokalizacja: 40°42’27.3″N 19°57’01.0″E
Otwarte
Poza sezonem
wtorek–sobota: 9:00–16:00
niedziela: 10:00–15:00
poniedziałek: nieczynne
W sezonie
Codziennie: 9:00–18:00
Bilet: 400 leków
Zbiory muzeum obejmują ponad 1000 eksponatów reprezentujących tradycję i kulturę regionu, ale my niestety nie zobaczyliśmy ani jednego, bo muzeum jest chwilowo nieczynne.
Solomoni Museum (Solomoni Jewish Museum Berat)
Lokalizacja: 40°42’23.7″N 19°57’01.4″E
Otwarte
Codziennie: 9:30–16:30
Bilet: bezpłatny
https://m.facebook.com/muzeu.solomoni
Malutkie muzeum z wystawą poświęconą historii Żydów w Beracie.
Free walking tour Berat
To jeden z najlepszych sposobów na odkrywanie miasta i możliwość spojrzenia na nie oczami lokalsów. Wycieczka z założenia jest darmowa. Jeżeli jesteś zadowolony, zostawiasz napiwek, jeżeli nie – zostawiasz figę z makiem. W praktyce przewodnicy zarzucają turystów taką ilością przydatnych tipów i ciekawych informacji, że człowiek po prostu czuje potrzebę im zapłacić.
Wycieczki możesz rezerwować przez stronę https://www.guruwalk.com/
Atrakcje w okolicy Beratu
Winnice
Bez odwiedzenia choćby jednej winiarni wizyta w Beracie nie zostanie zaliczona. W okolicy są aż cztery winnice, które postarają się oczarować Twoje kubki smakowe i trochę zbałamucić zmysł równowagi.
Problem: „Ale kto będzie kierowcą?!”,zostanie rozwiązany, jeżeli zdecydujesz na zorganizowaną wycieczkę.
Więcej szczegółów znajdziesz tutaj: https://beratcitytours.com/wine-tasting-in-berat/
Çobo Winery $$
Lokalizacja: 40°46’41.3″N 19°51’29.9″E
Otwarte
Codziennie: 9:00–19:00
Opinia Google: 4,7
Jedna z najlepiej przygotowanych i najpyszniejszych degustacji wina w Albanii.
Rodzina Çobo wiedzę o winie i procesach winifikacji zdobywała we Włoszech, co zaowocowało licznymi międzynarodowymi nagrodami i wyróżnieniami. Nic więc dziwnego, że wino Çobo jest uważane za najlepsze w Albanii!
Najpierw wybraliśmy się na krótką wycieczkę po posiadłości, podczas której mogliśmy do woli zadawać pytania przewodnikowi. Na koniec zasiedliśmy przy stołach z beczek pod baldachimem utkanym z gałęzi i liści drzewek oliwnych i delektowaliśmy się winem polewanym od serca.
Zdecydowaliśmy się na tańszą degustacjękosztującą18 euro za osobę i składającą się z dwóch win białych, dwóch czerwonych, orzechowego raki (na tyle pyszne, że kupiłam butelkę na wynos) i z pysznego talerza przekąsek (na same wspomnienie tych oliwek cieknie mi ślinka). Nie stanowiło to problemu (przynajmniej dla obsługi), że mój mąż był kierowcą i nie mógł degustować alkoholi. Mógł mi towarzyszyć i podjadać przysmaki z talerza.
Nie umawialiśmy się wcześniej na degustację – po prostu pojawiliśmy się w winnicy na zasadzie „oto jesteśmy”. W sezonie pokusiłabym się jednak o telefon dzień wcześniej i umówienie konkretnej godziny wizyty.
Inne winnice w okolicy Baratu warte uwagi:
Kantina Luani 40°43’07.9″N 19°56’36.7″E – najstarsza winiarnia w Albanii
Alpeta Agrotourism & Winery 40°43’43.9″N 20°02’28.8″E – jedna z najpiękniej położonych winiarni w okolicy.
Pupa Winer 40°39’09.3″N 20°02’32.8″E – jedna z niewielu winiarni, do której możesz udać się bez rezerwacji.
Nurellari Winery Cellar and Guest House 40°38’48.8″N 20°02’26.9″E – bardzo wysoko oceniana winiarnia, do której absolutnie nie dostaniesz się bez rezerwacji.
Restauracja Antigoni $$
Lokalizacja: 40°42’12.1″N 19°56’57.3″E
Opinia Google: 4,2
Powiadają, iż droga do serca prowadzi przez żołądek, i dokładnie w ten sposób Berat zdobywa nasz centralny narząd układu krwionośnego. Głównym konkwistadorem okazuje się restauracja Antigoni, która oprócz fantastycznego jedzenia serwuje równie fenomenalne widoki na miasto tysiąca okien i okiennic. Uczta dla oczu i jelit.
Wodospad Bogove (Ujëvara e Bogovës)
Lokalizacja: 40°34’04.0″N 20°10’06.9″E
W drodze do kanionu Osumi zrób sobie przystanek przy uroczym, 20-metrowym wodospadzie bogów, którego woda jest zimna niczym serce byłego. Najpiękniej prezentuje się wiosną i wtedy możesz liczyć na to, że będziesz go mieć tylko dla siebie. W sezonie spodziewaj się głośnego towarzystwa, szczególnie że jest to cel wycieczek wielu biur podróży.
Dojazd
Samochodem
Najlepiej zaparkować w tej okolicy (40°34’21.6″N 20°09’23.1″E). Stąd niewymagający i niezbyt urokliwy spacer do wodospadu zajmuje ok. 20 min.
Autem 4 × 4 podjedziesz w okolice wodospadu, chociaż możesz mieć problem z zaparkowaniem.
Autobusem
Wsiądź do autobusu na trasie Berat–Çorovode i poproś kierowcę, by wysadził Cię w miejscowości Bogove. Dotarcie do basenów skalnych z głównej drogi zajmuje 40 min.
Kanion Osumi (Kanionet e Osumit)
Lokaliizacja: 40°29’13.1″N 20°13’55.1″E
Mniej więcej 3 miliony lat temu rzeka Osum zakasała rękawy, powiedziała do koleżanki: „Potrzymaj mi piwo”, i zabrała się za rzeźbienie monumentalnego dzieła, jakim jest kanion Osumi. To 26 km długości i 450 m wysokości prawdziwego arcydzieła natury.
Sposobów na zwiedzanie kanionu jest kilka. Możesz się wybrać na ekscytujący rafting, widowiskowy trekking, pełen adrenaliny kanioning albo uprawiać zwykły, staropolski nic nierobing. Wszystko to w spektakularnych okolicznościach przyrody.
Dojazd do Beratu
Autobusem
Lokalizacja: 40°43’20.6″N 19°56’36.0″E
Ze wszystkich większych miast dojedziesz do Beratu autobusem, który zatrzyma się na dworcu autobusowym położonym 3 km od starego miasta: 40°43’21.9″N 19°56’35.7″E.
Z dworca autobusowego możesz albo wsiąść do zielonego autobusu miejskiego, który zawiezie Cię do centrum (30 leków za osobę, odjazd co 20 min), albo pojechać taksówką bezpośrednio do miejsca zakwaterowania (ustal cenę, nim trzaśniesz drzwiami od środka).
Samochodem
Jadąc do Beratu od północy, bez problemu dojedziesz do niego gładziutkim asfaltem. Podczas wyznaczania trasy z południa może Ci się wydawać, że Google Maps coś szwankuje i każe Ci jechać naokoło. A Ty przecież tutaj widzisz taką super drogę na skróty, aż żal nadrabiać tyle kilometrów.
Zaprawdę, zaprawdę powiadam Ci: drogi na skróty w Albanii to prawie zawsze zły wybór i jeżeli Google Maps, mówi, że masz jechać naokoło, to znak, że wie coś, o czym Ty nie wiesz. Np. o drodze, którą pokona jedynie samochód 4 × 4, balansując na dwóch kołach.
Szczególnie uważaj na trasę pomiędzy miejscowością Ballaban a Blëzenckë.
Ile czasu spędzić w Beracie
Zdecydowanie zalecamy zatrzymać się w Beracie na jedną noc, dwie noce to byłby już ideał. Jeden dzień można poświęć na eksplorowanie miasta, drugi na wycieczki po okolicy (np. do kanionu Osumi i/lub winiarni). Wieczory wypełnij spacerami od knajpki do knajpki, przy okazji podziwiając Berat w nocnej odsłonie.
Noclegi w Beracie
Lorenc Guesthouse & Hostel $
Lokalizacja: 40°42’09.8″N 19°56’45.2″E
Opinia Google: 4,4
https://lorenc-guesthouse.koahotel.com
Ładnie usytuowany hotel, z przyjemnym ogrodem i nieco mniej przyjemnym właścicielem, który niestety lubi śpiewać i dzielić się swoją filozofią życiową, o którą nikt nie pytał.
Berat Backpackers Hostel $
Lokalizacja: 40°42’07.8″N 19°56’47.6″E
Opinia Google: 4,4
http://www.beratbackpackers.com/
Nie wiadomo, dlaczego ten obiekt wyświetlił się nam jako camping. Najpierw byliśmy nieco zaskoczeni, że nie da się do niego dotrzeć samochodem, a potem byliśmy zachwyceni, że zamiast spania w namiocie mamy do dyspozycji swój prywatny pokój. Na miejscu jest bar i klimatyczny ogród z widokiem na miasto.
Hotel Restorant Ajka $
40°42’10.4″N 19°56’59.9″E [https://maps.app.goo.gl/ys8db2jq5vivvA237]
https://www.booking.com/Share-c5m0Bl
Opinia Google: 4,4
http://www.beratbackpackers.com/
Z hotelu rozciągają się zniewalające widoki na stare miasto, które uprzyjemniają Ci konsumpcję śniadania podawanego na tarasie. Samochód zaparkujesz tuż pod hotelem, co jest prawdziwą rzadkością w Beracie.
Nocleg na zamku
Ciekawą opcją może być nocleg w jednym z pensjonatów na zamku.
Plusy: epickie zachody słońca i klimat nie z tej ziemi.
Minusy: jeżeli zejdziesz na dół, by odwiedzić dzielnice Mangalem i Gorice, będziesz musiał tu wrócić. Niby logiczne, ale po całym dniu szwendania się po stromych uliczkach Beratu ostatnie, o czym człowiek marzy, to 20-minutowe cardio i pokonanie 130 m przewyższenia.
Jeżeli spodobał Ci się nasz wpis, będzie jak udostępnisz go dalej.
Myślę, że mogą Cię zainteresować również te wpisy na naszym blogu.
Nasze podróże możesz śledzić na bieżąco na facebooku i na instagramie.
Dzięki, że byłeś/aś z nami tu przez chwilę <3
Do zobaczenia gdzieś w drodze!
